Khu di tích lịch sử nhà è tại Đông Triều (Di tích lịch sử - văn hóa truyền thống đền, lăng mộ các vua Trần) nằm trong địa phận những xã An Sinh, Tràng An, Bình Khê, Thủy An, huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh.

Bạn đang xem: Từ nhà lý đến nhà trần


*

Triều è (1225 - 1400) với võ công, văn trị hiển hách, đã lộ diện một kỷ nguyên hào hùng trong lịch sử dân tộc dựng nước với giữ nước của dân tộc ta. Theo tư liệu lịch sử và phả tộc họ Trần, vùng Đông Triều đó là đất tụ cư thứ nhất của họ trần ở nước ta, sau đó, vùng khu đất này được vua è cổ Thái Tông ban đến anh trai là trần Liễu làm ấp thang mộc, bởi vì vậy, vị trí đây luôn nhận được sự quan tiền tâm quan trọng đặc biệt của các vua đơn vị Trần.

Khu di tích lịch sử hào hùng nhà è tại Đông Triều hiện nay được định hình rõ rệt về mặt đồ sộ từ sau năm 1299, khi Thượng hoàng trằn Nhân Tông mang lại Yên Tử tu hành, lập bắt buộc Thiền phái Trúc Lâm. Đến vào cuối thế kỷ XIV, những lăng tuyển mộ của vua è cổ được chế tạo hoặc dịch chuyển về Đông Triều. Cùng với bài toán xây dựng lăng mộ, triều đình còn xây dựng đền, miếu để thờ cúng những bậc tiên đế, cùng rất nhiều công trình phong cách thiết kế tôn giáo để ship hàng cho câu hỏi tu hành, giảng đạo. Bởi vì thế, nơi đây đang trở thành một vùng “thánh địa”linh thiêng, nơi triệu tập nhiều con kiến trúc khác biệt mang đậm lốt ấn của triều đại bên Trần. Đông Triều còn được xem như là một trong những trung trung ương lịch sử, văn hoá đặc biệt tiêu biểu, là “Trung chổ chính giữa Phật giáo”của nước Đại Việt bên dưới thời Trần. Khu di tích bây giờ có tổng diện tích s khoanh vùng bảo đảm là: 22.063.054,5m2, gồm hệ thống lăng mộ, thường - miếu, công trình xây dựng tín ngưỡng, tôn giáo nối sát với lịch sử nhà Trần với Thiền phái Trúc Lâm, vượt trội như:

1. Lăng tứ Phúc (lăng Vua trần Thái Tông và Trần Thánh Tông):nằm trên một trái đồi rẻ (xưa kia nói một cách khác là núi An Bài), thuộc làng Trại Lốc, xóm An Sinh. Theo sáchTrần Triều Thánh tổ những xứ địa đồ, xưa kia, lăng tứ Phúc phía bên trong một khuôn viên rộng, bao gồm núi bao bọc, bên trái gồm bia đá, phía bên trong có ba nền năng lượng điện thờ, vùng sau là khuôn viên tất cả tường bao, trong tường bao là bố nền lăng. Hiện tại nay, di tích chỉ từ lại phế tích loài kiến trúc. Năm 2009, những nhà khảo cổ học tiến hành khai quật thăm dò tại di tích, đã phát lộ vệt vết một số kiến trúc.

2. Thái Lăng (lăng Vua trằn Anh Tông):là nơi chôn cất vua nai lưng Anh Tông với người bà xã của ông là Thuận Thánh Bảo từ bỏ Hoàng hậu. Lăng được tạo ra trên một quả đồi thấp, có tên là đồi Trán Quỷ, thuộc địa phận xã An Sinh. Hiện tại nay, di tích chỉ từ lại truất phế tích con kiến trúc. Khi triển khai khai quật trên đây, các nhà khảo cổ học đã xác minh được cấu trúc mặt bởi của lăng gồm có cha cấp nền.

3. Mục lăng (lăng Vua trằn Minh Tông):tọa lạc trên chân đồi Khe Gạch, ở trong địa phận buôn bản An Sinh. TheoTrần Triều lăng tẩm đồ vật mạn ký,Mục lăng có bố nền. Hiện nay nay, Mục lăng đã bị phá hủy trả toàn, chỉ còn dấu tích ở trong phần phía bên dưới đập Trại Lốc.

4. Ngải đánh lăng (lăng Vua è cổ Hiến Tông):tọa lạc tại chân đồi thuộc khu Ao Bèo, xóm Trại Lốc 2, xóm An Sinh. Theo văn tự cổ, lăng trần Hiến Tông có mặt bằng hình chữ nhật, phần chiêu tập ở giữa hình vuông. Lăng chỉ tất cả một cánh cửa ra vào duy độc nhất từ phía Nam; trong cửa ngõ là hai dãy tượng thú cùng quan hầu bằng đá, được để đăng đối nhau, chạy dài mang lại tận phần mộ; phía sau cuối là năng lượng điện miếu tế lễ. Hiện tại nay, ngơi nghỉ quanh lăng còn có tương đối nhiều gạch, đặc trưng có một số loại gạch hình chữ nhật, mặt sườn có chữ "Vĩnh Ninh trường" (gạch Vĩnh Ninh), các mảnh ngói trang trí hình cánh sen, gồm hoạ tiết cúc dây.

5. Phụ đánh lăng (lăng Vua nai lưng Dụ Tông):được thiết kế trên một khu đất nền cao, bảo phủ bởi những khoảnh ruộng phải chăng (vốn trước đây là những làn nước chảy xung quanh lăng), thuộc địa bàn xã An Sinh. Hiện nay nay, Phụ tô lăng chỉ với là phế tích, thị xã Đông Triều sẽ cho đặt ở lăng một cây mùi hương và 1 bàn thờ bởi đá. Năm 2012, khi thực hiện khai quật tại khu vực này, đã khẳng định được dấu vết một số khu vực kiến trúc của Phụ tô lăng, như tẩm năng lượng điện chính, hành lang, tường bao…

6. Nguyên lăng (lăng Vua trằn Nghệ Tông):quay phía Nam, nằm ở một sống khu đất cao, cha phía Đông - Tây - Bắc được phủ quanh bởi dãy núi Đốc Trại. Lăng thuộc địa phận Khe Nghệ, thôn bến bãi Dài, làng mạc An Sinh. SáchTrần triều thánh tổ các xứ địa đồchép về Nguyên lăng như sau:“Bốn mặt dấu tường gạch nhiều năm 1 trượng (3,3m), rộng 2 thước (0,66m). Mộ ở trong tường, có 2 lần bán kính 3 thước 5 tấc (1,15m)”. Hiện tại nay, di tích đã bị phá hủy, chỉ từ là phế tích. Qua khai quật khảo cổ đã xác minh được hai khu vực thuộc di tích: quanh vùng chính tẩm (trung trung tâm của lăng), khu vực hành lễ, huyệt mộ...

7. Hy Lăng (Đồng Hy lăng,lăng tuyển mộ giả của Vua è cổ Duệ Tông với Trần Thuận Tông):toạ lạc nghỉ ngơi núi Ngọc Thanh, buôn bản Đạm Thủy, làng Thủy An, được xuất bản năm 1377, với tổng diện tích khoảng 1 ha. SáchTrần Triều Thánh tổ những xứ địa đồchép về lăng như sau: “tường bao ko kể của lăng tất cả chiều Đông Bắc dài 5 trượng 6 thước; chiều tây nam dài 2 trượng 2 thước. Bốn mặt xây đá, dài hơn nữa một dặm, còn lại là tường đất. Tường trong dài 2,2 trượng, rộng 8 thước. Miếu bao gồm nền dài 2 trượng 5 thước, rộng 1 trượng 2 thước. Tất cả một bệ đá lâu năm 4,1 thước; một bệ đất lâu năm 2,9 thước. Cả nhì bệ gần như rộng 2,1 thước với cao 1,3 thước”. Hiện nay, lăng đã trở nên phá hủy, chỉ với phế tích kiến trúc.

Xem thêm:

8. Đền phúc lợi an sinh (Điện An Sinh):toạ lạc trên một đồi đất thuộc địa bàn thôn Trại Lốc, buôn bản An Sinh. Theo sáchTrần Triều Thánh tổ các xứ địa đồ:đền an sinh được kiến tạo vào thời Trần, bái 5 vị hoàng đế nhà Trần, xuất hiện bằng phong cách thiết kế hình chữ “Công”, có bái đường, ống muống với hậu cung. Đến thời Nguyễn, điện được thiết kế lại theo bố cục tổng quan hình chữ “Tam”, cúng 8 vị hoàng đế nhà Trần. Bên cạnh đền bao gồm hai miếu nhỏ, nhằm thờ bà Hoàng với Khổng Tử, xung quanh có thành rộng bao bọc, vùng trước cửa tất cả bia nhỏ đề "Hạ mã" cùng "Tiêu diệc". Đền An Sinh ngày này có diện tích s hơn 1000m2, mặt bằng phong cách thiết kế dạng chữ “Công”, tất cả 5 gian tiền đường, một toà trung điện và 5 gian 2 chái hậu cung, cùng với kết cấu nhì tầng tám mái, các bộ bởi kèo dạng ck rường, giá chiêng. Đền là vị trí thờ nai lưng Hưng Đạo, Công đồng, tô thần, Thổ địa với 8 vị vua Trần. Vào khuôn viên đền rồng hiện còn lưu giữ giữ tương đối nhiều hiện vật có mức giá trị và vật trang trí kiến trúc bằng đất sét có size niên đại khoảng thế kỷ XIV- XVIII, như: bia đá, miếng tháp, gạch, ngói, linh thú…

9. Đền Thái:nằm trên đồi Đình, thuộc xã Trại Lốc, buôn bản An Sinh. Khởi nguyên, đây đó là Tiên miếu, do an sinh Vương trần Liễu xây dựng vào tầm nửa thời điểm đầu thế kỷ XIII, thờ ông cha nhà Trần cùng Trần Thừa, sau đó, bài xích vị của những vua trằn được mang lại đây bái cúng cùng Tiên miếu được thay đổi Thái miếu. Thời Nguyễn, di tích bị tàn phá, phải dân làng mạc đã xây dựng lại một ngôi đình, điện thoại tư vấn là đình Đốc Trại, cúng 8 vị vua Trần với được triều đình dung nhan phong là Thành hoàng của thôn Đốc Trại. Hiện nay, các công trình này cũng đang trở thành phế tích. Kết quả khảo sát, thăm dò khai thác khảo cổ tại di tích lịch sử cho thấy, đền rồng Thái tất cả hai lớp phong cách thiết kế thời Trần với Nguyễn.

10. Am - miếu Ngọa Vân:nằm bên trên núi Bảo Đài, ở độ cao 600m đối với mực nước biển, thuộc làng mạc Tây Sơn, làng mạc Bình Khê. Ngọa Vân là địa danh gắn với chỗ tu hành cùng viên tịch của vị Tổ thứ nhất Thiền phái Trúc lâm - nai lưng Nhân Tông, cùng một trong những cao tăng thời Trần cùng Lê Trung hưng. Di tích lịch sử hiện đã bị phá hủy nặng nề. Công dụng thăm dò, khai quật khảo cổ học tại khoanh vùng này đã khẳng định được vết tích của một số công trình cùng hiện vật có niên đại thời Trần cùng thời Lê Trung hưng, như di tích Thông Đàn, khu vực Đá Chồng, khu ba bậc, khu vực Am - miếu Ngọa Vân.

11. Miếu Hồ Thiên (Trù Phong tự): được khởi dựng vào thời Trần, nằm tại phía Nam dãy Phật Sơn, thuộc xóm Phú Ninh, thôn Bình Khê. Tương truyền, địa điểm này là vị trí đăng lũ thuyết pháp của Phật hoàng trần Nhân Tông cùng Pháp Loa. Di tích lịch sử nay chỉ với là truất phế tích.

12. Chùa Quỳnh Lâm:toạ lạc trên một ngọn đồi (núi Tiên Du), thuộc xóm Tràng An. Miếu được khởi dựng trường đoản cú thời Lý, mở mang vào thời Trần. Pháp Loa - vị Tổ sản phẩm hai của Thiền phái Trúc Lâm, đang cho chế tạo và mở mang miếu thành trong những trung trọng tâm phật giáo mập đương thời. Miếu còn trải trải qua nhiều lần tu bổ vào thời Lê cùng Nguyễn, nhưng mang lại nay chỉ từ là truất phế tích. Qua khai quật khảo cổ, vẫn phát hiện dấu vết nền móng của một trong những lớp phong cách thiết kế xếp ông xã lên nhau, mang dấu ấn thời Lý - è - Lê - Nguyễn. Ngôi chùa hiện thời có phương diện bằng bản vẽ xây dựng dạng chữ “Công”, gồm bái đường, trung đường, hậu đường. Vào khuôn viên miếu hiện còn giữ giàng được tấm bia trang trí hình rồng với hai bệ long mang phong cách nghệ thuật thời Lý và khối hệ thống tháp cổ được ghép bằng đá xanh nghỉ ngơi trước sân chùa.

13. Miếu Trung tiết (chùa Tuyết): nơi trưng bày trên một quả đồi thấp, thuộc xã Nghĩa Hưng, thôn An Sinh.Ngoài bái Phật, miếu còn thờ hai vị cận thần của vua è cổ Anh Tông là Thái học sinh Đặng Tảo và Gia nhi công ty nô Lê Chung. Ngôi chùa hiện thời mới được tu bổ, tôn tạo lại vào thời điểm đầu thế kỷ XX, gồm các hạng mục: tam quan, miếu chính, đơn vị Tổ, nhà mẫu mã và một số trong những công trình trợ giúp khác...

14. Chùa - tiệm Ngọc Thanh:nằm sống sườn phía Đông của hàng núi Đạm Thủy, cùng quanh vùng lăng Đồng Hy, thuộc làng Đạm Thủy, thôn Thủy An. SáchĐại Nam độc nhất vô nhị thống chíghi: “Lăng Đồng Hy: lăng trần Duệ Tông cùng Thuận Tông, ngơi nghỉ núi Ngọc Thanh xã Đạm Thủy, thị xã Đông Triều, tất cả bi chí. Đời Xương Phù dựng miếu quán, lốt cũ vẫn còn”. Như vậy, miếu và tiệm Ngọc Thanh đều được sản xuất vào đời Vua trần Phế Đế - Vua nai lưng Giản Hoàng (1377-1388). Di tích nay chỉ còn phế tích. Năm 1990, tại nền cũ, dân chúng địa phương đã xây cất chùa bái Phật cùng đền cúng Đức Thánh Trần. Chùa Ngọc Thanh có mặt bằng phong cách thiết kế dạng chữ “Đinh”, tất cả bái con đường (ba gian, hai chái) và bố gian hậu cung. Đền bái Đức Thánh è nằm vùng sau chùa, có bố cục tổng quan mặt bởi hình chữ “Nhất”, bao gồm 3 gian, xây theo lối tường hồi bịt đốc.

15. Am Mộc Cảo:nằm bên tả ngạn suối lấp Am Trà, làng Trại Lốc, xóm An Sinh, bí quyết Thái lăng 1,5km về phía Tây Bắc. Am là địa điểm ở của Thuận Thánh Bảo tự Hoàng thái hậu nhằm phụng bái và chăm sóc lăng chiêu tập vua è Anh Tông. Hiện nay, trên đây chỉ với lại vệt tích nới bắt đầu của am xưa.

Bên cạnh quý hiếm về kiến trúc, khu di tích lịch sử nhà è cổ tại Đông Triều còn lưu giữ không hề ít di vật, cổ vật có mức giá trị về kế hoạch sử, văn hóa và khoa học, gồm: bia đá, chân tảng đá, gạch, ngói trang trí, vật gốm những loại, tháp đá, tượng voi, ngựa... Ngoài ra, khu di tích lịch sử còn là nơi gìn giữ và duy trì nhiều sinh hoạt văn hóa truyền thống dân gian khác biệt gắn với lịch sử hào hùng vùng đất, tiêu biểu vượt trội là liên hoan đền An Sinh, lễ hội chùa Quỳnh Lâm và miếu - cửa hàng Ngọc Thanh...