Lịch sử bà thu bồn

Có nhiều thần thoại về bà Thu Bồn, tuy nhiên tất cả đều quy tụ và toát lên chân dung vẻ rất đẹp của người thiếu phụ đa tài, đức độ, là người mẹ của quê hương, xứ sở mang sắc color thần bí, là biểu tượng của khát vọng nước nhà thái bình.

Bạn đang xem: Lịch sử bà thu bồn

Dân làng sắm lễ vào hiến thờ ở liên hoan Bà Thu Bồn. Ảnh: V.T.L

Làng Thu Bồn, xã Duy Tân, thị trấn Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam, hằng năm vào trong ngày 12-2 âm lịch, dân làng tổ chức liên hoan Bà Thu Bồn, với đậm nét tín ngưỡng dân gian. Lễ tế khi nào cũng giết một nhỏ trâu nhằm nguyên, không ngã thịt đặt lên bàn cúng trước Lăng Bà và một mâm xôi to.

Chuyện nhắc rằng: bà Thu bể là công chúa vua Mây. Lúc bị giặc nước ngoài xâm vây hãm kinh thành, đơn vị vua với công chúa chạy lánh nạn, bà bị ngã chiến mã chết, xác trôi lập lờ trên chiếc sông, dân trong xóm thương xót với bà lên bờ chôn cất. Năm đó, dân làng mạc Thu bồn bị đại dịch đậu mùa, ai nấy cũng cầu mong trời khu đất phù hộ, độ trì mang đến dân chúng thoát nạn, bà Thu bồn linh ứng cứu giúp dân lành ra khỏi đại dịch.

Cũng có thần thoại cho rằng bà Thu bể là cô gái tướng vua chăm rất xinh đẹp, gồm mái tóc đen, dài óng mượt. Khi bị quân vua Lê đánh bại, bà phi ngựa chiến chạy về hướng làng Thu bồn thì mái tóc nhiều năm vướng vào chân bạch mã, bà tử nạn, xác trôi mập mờ trên mẫu sông. Phát hiện xác bà, dân chúng vớt lên khâm liệm bà bằng lá cây và nhập chốn bồng lai vào giờ Ngọ, ngày 12-2. Năm đó, trời hạn hán, mất mùa, đồng khô, cỏ cháy, dân buôn bản cơ cực, đói khổ, bà linh ứng cho mưa thuận, gió hòa, cây trái xuất sắc tươi, vụ mùa trĩu hạt.

Lại tất cả chuyện nói bà Thu bồn là thiếu phụ tướng nhà Lê, bị giặc xua đánh. Lúc chạy đến Phường Rạnh, ni thuộc thị trấn Nông Sơn, thì bà bửa ngựa, bị địch thủ đuổi kịp, thịt chết, đẩy xác xuống mẫu sông. Xác bà trôi theo làn nước trong xanh được một đoạn rồi tấp vào ven bờ một ngôi thôn phía hữu ngạn. Bấy giờ cư dân của làng này còn thưa thớt, cuộc sống thường ngày của họ chủ yếu chài lưới, trồng tỉa ven sông. Trong khi thấy xác bà đàn bà tướng xinh đẹp bị giặc gần cạnh hại, dân buôn bản xúm nhau chuyển bà lên bờ tổ chức triển khai khâm liệm để bà thanh thản lấn sân vào chốn thiên thu.

Xem thêm: Sứ Mệnh Lịch Sử Của Đảng Nhân Dân Cách Mạng Lào Tại Làng Ngòi

Thế là vong linh người bạn nữ tướng luôn luôn hiện hữu trong đời sống của bà bé nơi phía trên để độ trì mang đến dân lành luôn luôn được tai qua, nạn khỏi, cuộc sống no ấm. Bà bị giặc làm thịt trôi trên loại sông cùng được dân làng lo liệu, chôn cất đối với cả tấm lòng nhớ tiếc thương vô hạn phải từ đó cái sông nhuốm ngày tiết bà và chiếc làng nhỏ bé bà im nghỉ sở hữu tên Thu Bồn... Về sau, bà được những vua triều Nguyễn sắc phong “Mỹ đức thục hạnh Bô Bô phu nhân thượng đẳng thần”.

Có nhiều thần thoại cổ xưa về bà Thu Bồn, tuy vậy tất cả đều hội tụ và toát lên chân dung vẻ đẹp của người đàn bà đa tài, đức độ, là người bà mẹ của quê hương, xứ sở có sắc màu thần bí, là hình tượng của khát vọng giang sơn thái bình.

Trước mon 3-1975, làng mạc Thu Bồn, thuộc làng Xuyên Thu, thị xã Duy Xuyên, tỉnh Quảng Đà. Sau ngày tổ quốc thống nhất, làng Xuyên chiếm được nhập chung với xã Xuyên Phú, nơi sau đây có di tích văn hóa trái đất Mỹ Sơn, thành xóm Duy Tân; tiếp đến xã Duy Tân lại tách ra có tác dụng 3 xã: Duy Tân, Duy Phú cùng Duy Thu cho tới nay.

Làng quê từng ngày thêm thay đổi mới, phân phát triển, dân sinh đông đúc đề xuất làng Thu bồn cũng được bóc tách ra thành 2 thôn: Thu bể Đông với Thu bể Tây. Người dân ở phía ko kể dọc ven sông Thu Bồn, nơi tất cả Lăng bà Thu Bồn hiện thời là xóm Thu bể Đông, khu vực hằng năm ra mắt lễ hội Bà Thu Bồn. Lễ hội tôn vinh vị phái nữ tướng này vẫn có từ khóa lâu đời, được tổ chức hằng năm theo quy mô tất cả khác nhau. Mãi đến năm 1997, Lăng bà Thu bồn được thừa nhận di tích lịch sử dân tộc - văn hóa truyền thống cấp tỉnh giấc thì tiệc tùng được nâng tầm ở tại mức độ khác hơn, hàng chục ngàn người từ rất nhiều nơi trong và không tính tỉnh tề tựu về thôn Thu bể Đông để chiêm ngưỡng và ngắm nhìn những nét rực rỡ của văn hóa dân gian, nhằm trải lòng mình với miền quê của những truyền thuyết đẹp.