1. SƠ LƯỢC VỀ NGƯỜI THÁI VN
Người Thái là 1 trong những trong 54 dân tộc bản địa Việt Nam, theo những thống kê của Tổng khảo sát dân số và nhà tại toàn quốc 2019, người dân thái lan ở việt nam có: 1.820.950 nhân khẩu, trú ngụ liền một dải đất từ miền Tây Nghệ An, Thanh Hóa, tô La, Điện Biên, Lai Châu, yên ổn Bái, độc lập và rải rác ở một số trong những huyện thuộc những tỉnh vùng Tây Nguyên.
Bạn đang xem: Lịch sử dân tộc thái
Người Thái đã xuất hiện tại việt nam hàng nghìn năm, xây dựng bản mường, đóng góp phần vào tiến trình lịch sử hào hùng Việt Nam.
Người Thái tất cả bề dày phát triển nhờ sớm tất cả chữ viết riêng. Văn học tập nghệ thuật trở nên tân tiến đã để lại hàng nghìn tác phẩm thơ ca nổi tiếng; hệ thống hàng ngàn câu ca dao tục ngữ; những điệu xòe truyền thống….
Các nhà dân tộc bản địa học hiện thời đã xếp dân tộc Thái vào Nhóm ngôn ngữ Tày – Thái … hệ ngữ điệu Thái Ka-đai thuộc các cộng đồng người Thái làm việc Nam Trung Quốc, Ấn Độ, Myanmar, Lào và Thái Lan.
Mặc dù xuất hiện ở VN lâu lăm và càng ngày càng phát triển, mặc dù nhiên không hề ít người kể toàn bộ cơ thể Thái vẫn còn đó chưa nắm rõ về sự có mặt của người thái tại VN. Vậy tín đồ Thái đến từ đâu?
2. KHÁI QUÁT chung VỀ NGUỒN GỐC NGƯỜI THÁI (HỘI TỤ – THIÊN DI)
Ngược loại lịch sử, trước đó người Thái sinh sống chủ yếu ở khu vực Sipsongpanna cùng cánh đồng Mường Thanh (??), người thái vốn là một trong những phần cư dân của vương quốc Nam Chiếu được thành lập vào năm 738 với đế kinh Taihe quanh hồ nước Nhĩ Hải (Vân Nam, Trung Quốc) nên fan Thái có cách gọi khác là Vương quốc nam Chiếu là nong Se. Tiếp diễn của nó là quốc gia Đại Lý (937 – 1253).
Dưới áp lực của bạn Hán và các dân tộc khác, người thái đã thiên di theo những con sông về phía phái mạnh (Đông phái mạnh Á). Đặc biệt là sau khi Đại Lý sụp đổ trong trận đánh với quân Mông Cổ hùng khỏe mạnh thời bấy giờ. Tiếp nối họ ra đời các vương quốc như Mường Soa (Sawa / Luang Phrabang), Ayuthaiya, Lanna, Mường Phuôn,… đó là tiền thân của Lào và thái lan ngày nay.
3. CÁC CUỘC THIÊN DI CỦA NGƯỜI THÁI VIỆT NAM
Trong những cuộc thiên di ấy có những cuộc thiên di của người thái vào tây-bắc Việt Nam. Thuở đầu họ cũng cư trú ở khu vực Sipsongpanna họ vẫn di cư những đợt có tổ chức triển khai vào quanh vùng Tây Bắc Việt Nam. Tiêu biểu trong các này là hai team Thái Đen cùng Thái Trắng. Qua các nguồn sử liệu của Việt Nam, quốc tế và đặc biệt là thông qua các cuốn sách cổ của người dân thái lan đã được phân tích giúp chúng ta giải mã sự có mặt của người thái ở TBVN như sau:
3.1. NHÓM THÁI TRẮNG MƯỜNG TẤC (PHÙ YÊN)
Nhóm tín đồ thái xuất hiện sớm duy nhất tại tây bắc Việt Nam có lẽ rằng là team Thái Mường Tấc. Theo thần thoại cổ xưa và các tài liệu vẫn có, team Thái trắng Mường Tấc (Phù Yên, Bắc Yên) là có mặt sớm nhất. Bạn Di, Lão đã xuất hiện tại Phù lặng từ thời Tam Quốc. Sự kiện này đã có Tấn thư, Man thư ghi chép lại. Theo sự phân tích ở trong phòng nghiên cứu nạm Trọng thì tín đồ Di, Lão là tổ sư của người thái lan Mường Tấc ngày nay. PGS.TS. Hoàng Lương cũng căn cứ một số trong những truyền thuyết của người thái như: Khoai ọc chạng đón, Khau cút… cũng cho rằng người Thái đã có mặt tại Phù yên trước tạo nên Xuông, sản xuất Ngần khôn cùng lâu.Như vậy, tiên sư của người thái Phù yên ổn đã xuất hiện ít nhất là 19 nỗ lực kỷ.
3.2. NHÓM THÁI TRẮNG PHÍA BẮC
Cho đến thời điểm này chưa thân xác định rõ ràng nhất về thời hạn cũng như cốt truyện cụ thể cơ mà tổ tiên người dân thái lan Trắng ở khu vực này thiên cư vào TBVN. đều cuộc di cư đó rất có thể đã ra mắt vào vào cuối thế kỷ IX, thời kỳ nam giới Chiếu suy yếu liên tiếp bị bên Đường tấn công, nội cỗ lục đục. Điều này khớp với mẩu chuyện của fan Hà nhì kể về một quy trình chinh chiến liên hồi giữa các nhóm fan ở những địa phương trong khu đất Hà Nhì với Thái là “Hà nhì mi chạ”. Chuyện nhắc rằng:Khu vực Lai Châu,Nam Vân phái nam vốn là vùng đất do người Hà Nhì cùng La Hủ có tác dụng chủ. Họ có những chủ tướng tài giỏi như Ka-la-a-thư với Pả Thoản Pì ở Vân Nam, A-bồ-chu-quầy sống Mường Lay. Dưới chướng của họ còn tồn tại rất đông bạn Thái. Trong một chuyến dân quân quân nhân từ Mường đái ra Mường Lay, khi trở lại tướng Hà nhị là A-bồ-chu-quầy đã trở nên lính Thái giết chết ở dốc Mường Mô. Sau một fan hà nhị khác thương hiệu là A-ka-na-bú lên thay thế để chỉ huy quân bộ đội khống chế toàn bộ Mường Lay, Mường tiểu để tiến công lại sức tấn công của bạn Hán. Trận đánh chiến hạ lợi, nhưng lại lập tức cũng bị lính Thái làm thịt chết. Từ bỏ đó lính Hà Nhì cùng Thái sẽ đánh phá nhau. Dân Hà Nhì, La Hủ, Cống với Thái nữa sợ hãi quá chạy tung tác đi mọi nơi. Bên kia Vân Nam, tướng Ka-la-a-thư (Hà Nhì) và nữ giới tướng Pả Thoản Pỉ tốt Pa-thố-ma (La Hủ) cũng trở nên người Hán đánh bất thần nên đề nghị chạy cùng hang đá. Được ít lâu hang đá đó thoải mái và tự nhiên khép kín đáo lại…Về sau người thái từ Sipsongpanna đang đi vào đất Mường Tè, Mường Lay với Mường So sinh sống. Bởi thế tổ tiên người thái thuộc ngành white đã bắt đầu ổn định nghỉ ngơi Mường Lay, Mường Tè. Từ bỏ đó về sau mới bao gồm nhóm theo sông Đà thiên di tới sinh hoạt Mường cừu (Quỳnh Nhai) và Mường Chiến (xã Ngọc Chiến huyện Mường La).
3.3. NHÓM THÁI ĐEN
Người Thái Đen có bắt đầu từ Mường Ôm, Mường Ai, Mường Tung Hoàng trong khoanh vùng Sipsongpanna. Vào thời gian thế kỷ VII – VIII, tổ tiên của các dân tộc ở trong hệ ngữ điệu Tạng – Miến (Hà Nhì) đã cường thịnh để chiếm toàn cục miền Vân Nam, thì người thái cũng không thể ở khu đất Mường Ôm, Mường Ai được nữa. Như Táy Pú Xớc đã gồm câu:
“Thình lình Xá Mường Chiến, Mường Là vẫn tràn tới khu đất Mường Ôm, Mường Ai ko kể vòm trời.Lúc đó, Mường Ôm đạot không dễ”“Mường Ai không xuất sắc lành như xưa”.
Các cỗ lạc Thái lúc này đã phát triển đến một giai đoạn mà người ta gọi là “thời kỳ tạo đi tìm mường” (pàng tạo nên to mương). Theo chúng ta thì lúc đó “mường bản đã đầy ngập người” (Mương bản nhưng lụk côn) và vì đó cần phải thiển di đi tìm kiếm đất bắt đầu để khai khẩn ruộng đồng, mở với địa vực cư trú. Trong số những hướng thiên di của mình là theo sông Hồng về phía Nam, vày đó là …“vùng đất còn hoang vu vắng tanh người”. “Đất ấy tuy đã có người thái ở tự xưa rồi nhưng vẫn tồn tại ít”…
Vào khoảng tầm thế kỷ đồ vật XI, hai bằng hữu Tạo Xuông, chế tác Ngần thuộc mẫu dõi chế tạo ra đất Tung Hoàng ngày xưa, đã dẫn dắt đoàn quân chinh chiến và các họ của người dân thái lan ra đi. Chúng ta xuôi theo sông Hồng cho Kim Bình (Vân Nam, Trung Quốc). Tuy vậy chỉ có một trong những ít người dân thái lan Đen làm việc lại khu vực này. Đoàn người liên tục di cư và bước đến Mường Mìn (vùng Gia Hội – Văn Chấn – Nghĩa Lộ) rồi vào Mường Lò.Về sự xuất hiện của người thái lan ở tây-bắc Việt Nam, Đại Việt sử ký kết toàn thư có ghi: “Đinh Mùi, năm thứ hai (1067)…. Mùa xuân, tháng 2, những nước Ngưu Hống cùng Ai Lao dâng vàng bạc, trầm hương, sừng tê, ngà voi quý hiếm và những thứ thổ ngơi”. Ngưu Hống ở đó là từ nhằm chỉ bạn Thái. Người thái vốn có tục bái rắn hổ với và có lá cờ hình rắn hổ mang.
Xem thêm: Coi Lịch Sử Đấu Đtcl Mobile Mới Nhất 2022, Just A Moment
Hình hình ảnh minh họa (Một trang của Đại Việt Sử ký kết Toàn Thư)Từ Mường Lò, người thái Đen lại tiếp tục dịch chuyển đi mọi nơi. 1 phía họ thi di đi ngược lên “vùng sông Thao nước đỏ”. Họ tới vùng lòng chảo Mường Than, Mường Khim, Mường Cang… bọn họ tới Mường Kim, Mường tháo (Văn Bàn – yên Bái) và những vùng khác thuộc miền tây tỉnh tỉnh lào cai ngày nay… 1 hướng họ thường xuyên xuôi theo sông Hồng cho tới Mường Hồng, Mường Hằng (Trấn yên ổn – im Bái), ngược trở về Mường Nặm, Mường Piu (Thượng bằng La – Văn Trấn – Hoàng Liên Sơn). 1 phía họ bước vào cánh đồng quang quẻ Huy để cộng cư với những người đồng tộc thuộc ngành white đã tại chỗ này từ lâu.
CUỘC DI CƯ TỬ MƯỜNG LÒ VÀO (TÂY) TÂY BẮC CỦA NGƯỜI THÁI ĐEN
Sau gần cha đời trú ngụ ở khu đất Mường Lò với miền hữu ngạn sông Thao, người thái lại ập vào vùng sông Đà, sông Mã, đột nhập sâu hơn thế nữa đất đai miền Tây Bắc. Đây là cuộc thiên di lớn, có tổ chức do lạng Chượng (Lạn Chượng) bé út của sản xuất Lò khu đất Mường Lò đứng đầu. Vào khoảng thời điểm đầu thế kỷ thứ XII, phần đa đoàn quân chinh chiến Mường Lò bắt đầu ra đi. Rồi những đoàn tín đồ du cư từng đợt, từng đợt cũng lên đường. Tự cánh đồng Mường Lò họ đang đi vào Mường Min, Mường Lùng (vùng Gia Hội, Tú Lệ – Văn Chấn, Hoàng Liên Sơn). Họ vượt qua núi Khâu Phạ (thuộc huyện Mù Cang Chải) về Mường Chiến – một mường của người thái lan Trắng đã di cư đến từ trước kia (Tại đây, Thủ lĩnh Mường Chiến đã gả đàn bà cho lạng ta Chượng làm cho vợ).
Đoàn bạn của lạng ta Chượng đi tiếp nối Sông Đà. Trên đây gặp gỡ phải đội quân Khun Quảng (người Khơ Mú) sẽ đồn trú trên những ngọn núi ra ngăn đánh khiến quân lạng ta Chượng thua thảm nặng nề, tổn thất 800 binh sĩ. Lạng Chượng cử fan tức tốc về Mường Lò xin viện binh. Viện binh từ Mường Lò đến, lạng Chượng tiến công tiến công Khun Quảng giành thành lợi. Đoàn fan vượt qua Nặm Bú, núi Khau pha Kéo Teo giờ vào Chiềng An (Thành phố đánh La ngày nay).Tuy nhiên tại vùng đất này vốn sẽ có fan ở như bạn Khơ Mú làm việc Mường La (vùng tp Sơn la bây giờ) bao gồm thủ lĩnh Quảng Têm, Quảng Mi; vùng Chiềng Dong (Mường Mụa – Mai Sơn) sẽ có người Xinh Mun; vùng Mường Muổi (Thuận Châu) vẫn có tín đồ Khơ Mú mở màn là Khun Ăm Poi hết sức mạnh.Đầu tiên, lạng ta Chượng cần sử dụng hỏa công tiến công Quảng Têm Quảng mi tại đồi Bôm chọn giành thắng lợi. Từ đây, ông kiến thiết Mường La thành một mường kiểu mẫu mã của tín đồ Thái.Từ Mường La tăng trưởng Mường Muổi vô cùng khó do núi cao hiểm trở. Vì chưng vậy, lạng Chượng chiếm vòng xuống vùng dưới nam chỉ chiếm Chiềng Dong. Đoàn dân Thái lập một Mường , khắc tên Mường Chiềng-Dong (sau này là thị xã Mai-Sơn ở trong tỉnh SơnLa). Theo phong cách mẫu của Mường Chiềng-An đoàn dân thiên cư trụ lại một trong những phần xây dựng mường mới, phần lực lượng còn lại liên tiếp tiến sang phía tây đến kè sông Mã giáp tổ quốc Lào chúng ta xây dựng một trong những “Mường Lộng” nhỏ tuổi đặt tên Mường Sốp-Cộp, Mường-Và phân loại ranh giới thân ta với nước Lào, vùng khu đất này đặt dưới quyền thống trị của Mường Chiềng-Dong. Tiếp kia đoàn quân dân thiên cư quay lên lập Mường-Lầm rồi đi chạm chán cánh quân công ty yếu.Vừa thời điểm Lạng-Chượng bắt đầu tiến lên gần kề vùng khu đất Mường-Muổi chạm mặt trở ngại, nguy hiểm. Tại phía trên đã có tên Mường, một vùng đất gồm uy thế béo của chúa đất bạn Xá. Cánh đồng với đất rừng thung lũng bởi nơi đây không rộng lắm , có rất nhiều dãy núi đá cao bao bọc, nhiều nhỏ suối, gồm mỏ nước ngầm, nhân thể dẫn nước vào đồng ruộng. Vị trí Mường lỵ gồm thủ lĩnh fan Xá đóng phiên bản doanh bên trên đồi Khau-Tu vì chưng Khun Ăm-Poi cụ đầu. Mường này là Mường lớn, có nhiều Mường nhỏ dưới quyền yêu cầu vùng rừng đất khá rộng. Lạng-Chượng quyết tâm chiếm phần Mường-Muổi nhưng nên suy tính kỹ lưỡng, vị Khun Ăm-Poi đóng đồn trại trên đồi hiểm trở, lực lượng quân sự chiến lược và đồ vật vũ khí tương đối mạnh, họ có cả voi chiến. Quân của mình quen thung thổ, giỏi đánh địa điểm miền núi, đánh nhau hăng, trung thành với chủ với công ty tướng.Lạng Chượng bắt đầu lập mưu gả đàn bà cho Khun Ăm Poi làm bà xã thứ. Bữa tiệc vui, Lạng-Chượng chúc rượu Khun ĂmPoi những đợt. Các lần nâng chén, những tướng sĩ bạn Xá đều nâng cạn chén bát theo thủ lĩnh. Trong khi thấy Khun Ăm-Poi và các tướng của ông ta sẽ ngà ngà say rượu, quân của Lạng-Chượng xông vào chém cổ đứt đầu Khun Ăm-Poi chết. đều tướng sĩ tùy tùng của Ăm-Poi trong bữa tiệc sợ quá, tay không tồn tại vũ khí kháng đỡ, vùng chạy trốn, tất cả người cũng trở thành quân của Lạng-Chượng chém chết, fan thì bị thương huyết tóe ra, một trong những người thoát thân chạy quay trở lại doanh trại. Ngay trong khi ấy , một đoàn quân của LạngChượng sắp xếp mai phục sẵn vào rừng gần đó xung phong ra, ào lên chiếm phần doanh trại của Khun Ăm-Poi bên trên đồi Khau-Tu. Quân lính fan Xá bị mất tướng, lại bị đánh bất ngờ, trở tay ko kịp, không ai chỉ huy ai, bỏ đồn, bỏ của cải, chạy trốn bay thân lẩn vào rừng. Các bạn dạng người La Ha có người đi quân nhân cho Khun Ăm-Poi hồ hết sợ, đem gia đình chạy đi ở lưng núi xa, tín đồ chạy lên phía bắc, người lên tới tận vùng biên thuỳ giáp đất Hán, kẻ chạy xuống vùng núi phía Nam, có một số hộ xuống ở bên dưới vùng khu đất Mộc-Châu lên sống lưng chừng núi lập Bản, phát nương rãy trồng trọt để sinh sống.
Sau khi chiếm được Mường Muổi ông giao đến Khun Duông cai quản. Còn mình liên tiếp dẫn đoàn người thái lan di cư tiếp đến Mường Ék thừa qua đèo trộn Đin vào Mường Húak, Mường Quài (Tuần Giáo). Tại đây đang có người thái lan sinh sống, bọn họ tự xưng là Tay Bốc (Thái Cạn). Bạn Thái phiên bản địa và tín đồ mới di cư cho đều tầm thường sống hòa thuận. Mường Húak, Mường Quài cho Khun Dẹ cai quản. Lạng Chượng tiếp tục lên mặt đường tiến qua Mường Ảng, tiến vào Mường Thanh.Ở Mường Thanh đang có người dân thái lan sinh sống, chúng ta tự nhận mình là Tay Nặm (Thái Nước). Bất đồ tất cả quân fan Khơ Mú của tướng tá Khun Lường từ đất Lào tiến đánh. Quân Khun-Lường hết sức mạnh, lạng Chượng một mình không kháng nổi. Ông mới link với người thái lan Lự bên Mường Lự new đánh xua đuổi được Khun Lường.
Lạng-Chượng tổ chức triển khai lại Mường-Thanh tạo thành hai Mường call là Thanh Nưa (Thanh Thượng) cùng Thanh Tăử (Thanh Hạ). Mỗi Mường phần đa có máy bộ hành chính riêng, gồm một chế tác đứng đầu làm chủ do ông quản lý điều hành chung cả nhị Mường gộp lại thành một Mường Thanh lớn.
Ông giao câu hỏi cử “Thảu ghẹ hang Mương”Hội-đồng cố lão đứng tổ chức khai quặng rước gang đúc lưỡi cày, luyện thép lập lò rèn tiến công dao, rìu, cuốc, mai, thuổng…cho dân dùng và làm súng kíp, đánh kiếm, gươm dáo trang bị mang đến dân binh bảo vệ bản Mường thêm mạnh.
Sẵn biết nghề có tác dụng đồ gốm, ông cho tổ chức triển khai dạy dân khắp những nơi những biết nặn nung nồi đất, ấm, bát, đĩa to nhỏ tuổi các loại. Chậu với chum, hũ, vò…đều được nặn nung. Người thái thường bắt buộc dùng nhiều để chế biến và dành riêng thức ăn uống lâu dài. Chum, hũ ủ rượu cất, có tác dụng rượu cần, làm cho măng chua nhằm giữ có cái ăn từ thời điểm năm này mang lại mùa măng sang trọng năm khác. Hũ dùng để làm muối dưa chua, đựng cá mắm…
3.4. NHÓM THÁI TRẮNG PHÍA nam VÀ MƯỜNG VẠT
Vào khoảng cuối thế kỷ XIII, đầu thể kỷ XIV, từ khu đất Viêng Chăn gồm một vị hoàng tử thương hiệu là Phaya Nhọt Chom Cằm dẫn một đoàn người thái lan Trắng thiên cư vào khu vực Mường quý phái (Mộc Châu – đánh La). Phaya Nhọt Chom Cằm đã vượt qua những người bản địa khu vực đây (Xinh Mun) để chỉ chiếm lấy phần đông vùng đất đai màu sắc mỡ, dễ canh tác. Quyền năng của Phaya Nhọt Chom Cằm ngày càng lớn mạnh, ông đưa những người dân thân cận đi thống trị các vùng xung quanh: Mường Ét, Chiềng rửa (Sầm Nứa, Lào), Đà Bắc… cùng rất đó người dân thái lan cũng định cự và phát triển bản mường của mình.
Người Thái Mộc ChâuCũng vào khoảng thời hạn này, một phần tử người Thái Đen mặt Lào – được cho là đã di cư từ Mường Thanh vào thượng Lào trước đó – cũng thiên di đến quanh vùng Chiềng Khong (thuộc yên Châu ngày nay). Họ sẽ lập bắt buộc Mường Mụa để nhớ về quê thân phụ đất tổ của mình. Kế tiếp họ gửi tới ngơi nghỉ tại: Mường Khoa, Chiềng Đông, Chiềng Xàng, Mường Lựm, Mường Ái.
Tuy Thái Mường Vạt cũng ở trong ngành Thái Đen, mà lại Tay Vạt tất cả giọng nói khác với những người Thái black nhóm bên trên mà thân cận với giờ Lào hơn. Theo GS trần Quốc Vượng với nhà nghiên cứu Cầm Trọng, đội Thái black Yên Châu có xuất phát từ team Thái bé (Tãy Nọi) của Mường Thanh xa xưa, di cư sang một vùng khu đất Phật giáo rồi bắt đầu đến vùng yên ổn Châu ngơi nghỉ định cư.
Người Thái yên ổn ChâuXem đoạn phim NGUỒN GỐC NGƯỜI THÁI VIỆT NAM
Tài liệu tham khảo
Tư liệu lịch sử và buôn bản hội dân tộc bản địa Thái gắng Trọng – người thái lan Ở tây-bắc Việt NamCà tầm thường – bắt đầu Các team Thái Ở sơn LaNguyễn Văn Hòa – các hiểu biết về quá trình đường chinh chiến dựng mường của thân phụ ông dân tộc Thái (Táy Pú Sấc)Quam đánh Mương – Biên niên sử TháiĐại Việt Sử ký kết Toàn ThưThailand: A Short History: Wyatt, David KyattFacebook Comments
