Lê Trang Tông (1533-1548)
Lê Trang Tông thương hiệu huý là Duy Ninh, là con của vua Lê Chiêu Tông, mẹ là Phạm Thị Ngọc Quỳnh, con cháu năm đời của Lê Thánh Tông.
Bạn đang xem: Lịch sử triều hậu lê
Khi Mạc Đăng Dung cướp căn nhà Lê, Duy Ninh bắt đầu 11 tuổi được Lê quán cõng chạy quý phái Ai Lao thay tên là Huyến. Đến tháng giêng năm Quý Tỵ – 1533 được Chiêu huân công Nguyễn Kim đón về lập lên có tác dụng vua, thời điểm đó Duy Ninh 19 tuổi.
Duy Ninh lên làm cho vua để niên hiệu là Nguyên Hoà, tôn Nguyễn Kim làm cho Thượng phụ Thái sư Hưng quốc công, mang Sầm Hà làm vị trí hành tại, giao ước với vua Ai Lao là Xạ Đẩu để nhờ quân lương, mưu việc lấy lại nước.
Tháng 12 năm 1540, Nguyễn Kim kéo quân từ Ai Lao về tấn công Nghệ An, hào kiệt những nơi theo về góp Lê Trung Hưng hết sức đông. Thời điểm cuối năm 1543, Lê Trung Hưng sở hữu được Tây Đô (Thanh Hoá). Nước ta từ đó ra đời “Nam – Bắc triều”. Từ bỏ Thanh Hoá, nghệ an trở vào do Lê Trung Hưng làm chủ (Nam Triều). Cả vùng Bắc Bộ trong số ấy có kinh thành Đông Đô thuộc nhà Mạc làm chủ (Bắc Triều). 2 bên Lê – Mạc nội chiến tàn nhẫn kéo dài gần 50 năm (1543-1592).
Năm 1545, Nguyễn Kim tiến tấn công Sơn Nam, đến Yên mô (Ninh Bình), thì bị sản phẩm tướng đơn vị Mạc là Dương câu chấp đánh thuốc độc giết thịt chết.
Trịnh Kiểm là nhỏ rể Nguyễn Kim, nắm giữ binh quyền, bắt đầu thời kỳ “vua Lê, chúa Trịnh”.
Năm 1546, Trịnh Kiểm lập hành tại vua Lê nghỉ ngơi Vạn Lại (Thanh Hoá). Rước danh nghĩa “phù Lê, khử Mạc”, những hào kiệt, danh sĩ đương thời kiếm tìm vào Thanh Hoá phò Lê Trung Hưng như Lương Đắc Bằng, Phùng khắc Khoan…
Năm 1548, Lê Trang Tông mất, thọ 34 tuổi, sống ngôi được 15 năm. Trịnh Kiểm lập hoàng thái tử Duy Huyên lên nối ngôi là Lê Trung Tông.
Lê Trung Tông (1548-1556)Lê Trung Tông tên huý là Huyên, là nhỏ của Lê Trang Tông, tính cách khoan dung, thông tuệ, có tài lược đế vương.
Năm 1548 được lập có tác dụng vua khi new 15 tuổi, đem hiệu là Trung Tông, phong cho Trịnh Kiểm là Lương quốc công ra quyết định mọi bài toán triều chính.
Năm 1554, nhà Lê mở khoa thi để lựa chọn nhân tài, lấy đỗ tiến sỹ đệ nhất tiếp giáp 5 người, đệ nhị sát 8 người như Đinh Bạt Tuỵ, Chu quang Trứ,… một số tướng có tài năng như Lê Bá Ly, Nguyễn Khải Khang, Nguyễn Thiếu, Lê khắc Thận… quăng quật nhà Mạc vào Tây Đô phò giúp công ty Lê Trung Hưng.
Tháng giêng năm 1556, Lê Trung Tông mất bắt đầu 22 tuổi, không có con, sinh sống ngôi được 8 năm.
Trịnh Kiểm bàn với những đại thần rằng: “Nước tất yêu một ngày ko vua”, liền không nên người đi tìm kiếm con con cháu nhà Lê, tìm kiếm được Lê Duy Bang là cháu sáu đời của Lam quốc công Lê Trừ (anh vật dụng hai của Lê Lợi) đang ở hương cha Vệ, thị xã Đông Sơn, Thanh Hoá, đón về lập làm vua.
Lê Anh Tông (1556-1573)Lê Anh Tông thương hiệu huý là Duy Bang, chiếc dõi công ty Lê. Anh thứ hai của Lê Lợi là Lê Trừ được phong là Lam quốc công, Trừ ra đời Khang, Khang hiện ra Thọ, Thọ sinh ra Duy Thiệu, Thiệu có mặt Duy Khoáng, Duy Khoáng lấy vợ ở phía Bố dọn dẹp vệ sinh ra Duy Bang. Khi Lê Trung Tông mất không có con nối, thái sư Trịnh Kiểm và những đại thần tìm được Duy Bang đón về làm cho vua khi đó đã 25 tuổi.
Mọi việc trong triều đều bởi Trịnh Kiểm quyết định, vua chỉ việc nghe theo.
Cũng trong thời hạn đó, Nguyễn Hoàng, con thứ 2 của Nguyễn Kim, nhờ chị gái là Ngọc Bảo – vk Trịnh Kiểm, xin anh rể cho vào trấn thủ xứ Thuận – Quảng, được Trịnh Kiểm đồng ý cho đi.
Tháng 2/1570, Trịnh Kiểm nhỏ xíu nặng rồi mất. Anh em Trịnh Cối, Trịnh Tùng giành giật nhau quyền bính, đánh lẫn nhau. Vua Lê Anh Tông đã trực tiếp điều hành triều bao gồm và đứng ra dàn xếp các mâu thuẫn này, sau Trịnh Cối rước cả vk con ra hàng công ty Mạc.
Lê Anh Tông phong mang lại Trịnh Tùng tước Trưởng quận công sở hữu binh quyền để tấn công nhà Mạc.
Tháng 3/1572, Lê Cập Đệ, cận thần công ty Lê, mưu thịt tả tướng Trịnh Tùng. Bài toán không thành, Lê Cập Đệ bị Trịnh Tùng giết. Một trong những cận thần khác như Cảnh Hấp và Đình Ngạn nói với vua rằng: “Tả tướng ráng quân quyền nuốm rất lớn, hoàng thượng khó lòng trường tồn với ông ta được”, vua nghi hoặc, đang đêm lấy theo tư hoàng tử cùng chạy đến thành nghệ an và ngơi nghỉ lại đó. Tả tướng mạo Trịnh Tùng với triều thần lập nhỏ thứ 5 của Lê Anh Tông là Duy Đàm đăng vương vua, với sai Nguyễn Hữu Liên đi đón vua Lê Anh Tông, khi về đến Lôi Dương – Thanh Hoá, ngầm bức hại vua rồi đồn đại tin là vua từ bỏ thắt cổ.
Như vậy Lê Anh Tông nghỉ ngơi ngôi được16 năm, thọ 42 tuổi.
Lê rứa Tông (1573-1599)Lê cụ Tông tên huý là Duy Đàm, sinh mon 11/1567. Tháng 1/1573 được lập làm vua khi new 7 tuổi, quyền hành tất cả ở trong tay tả tướng Trịnh Tùng.
Sau sát 50 năm binh cách Nam – Bắc Triều với ngay sát 40 trận đánh béo nhỏ, hàng ngàn dân lành bị bắt vào lính, phục vụ cho những cuộc tàn sát phệ khiếp. Bao gồm trận mỗi bên huy động hàng trăm vạn quân, phía hai bên giằng co khá quyết liệt, mãi mang lại năm 1591, Trịnh Tùng kêu gọi tổng lực tiến công trận ra quyết định ở Đông Kinh, mon 11/1592 bắt được Mạc Mậu Hợp, chiếm lĩnh được kinh thành. Mon 2/1593, Trịnh Tùng đón Lê thế Tông về kinh kì Đông Đô.
Công cuộc Lê Trung Hưng đang hoàn thành. Trịnh Tùng trường đoản cú xưng là Đô nguyên soái Tổng quốc bao gồm Thượng phụ bình yên vương toàn quyền quyết định. Vua chỉ ngồi lẹo tay có tác dụng vì, bắt đầu thời kỳ “vua Lê chúa Trịnh”.
Ngày 24 tháng Tám năm Kỷ Hợi – 1599, Lê thay Tông mất, ngơi nghỉ ngôi được 26 năm, thọ 33 tuổi.
Lê Kính Tông (1600-1619)Lê Kính Tông thương hiệu huý là Duy Tân, bé thứ của Lê chũm Tông, ngày 27 mon Tám năm Kỷ Hợi – 1599 được Trịnh Tùng lập làm vua, lúc ấy mới 11 tuổi.
Từ thời điểm đầu thế kỷ 17, sau khi đánh tan đơn vị Mạc, giành lại được đế kinh Đông Đô (dư đảng bên Mạc cần rút lên rất cao Bằng) quyền lực của Trịnh Tùng ngày càng lớn, triều đình chỉ biết giao hàng nhà chúa.
Trước tình trạng đó, vua Lê Kính Tông cùng với Trịnh Xuân – nhỏ thứ của Trịnh Tùng – mưu giết mổ Trịnh Tùng. Việc bại lộ, Trịnh Xuân bị tóm gọn giam, còn Kính Tông bị bức thắt cổ chết vào ngày 12 tháng Năm năm Kỷ mùi – 1619.
Lê Kính Tông sống ngôi được 19 năm, lâu 32 tuổi.
Lê Thần Tông (1619-1643 với 1649-1662)Lê Thần Tông thương hiệu huý là Duy Kỳ, bé trưởng của Lê Kính Tông với bà Trịnh Thị ngọc trinh (con thứ của Trịnh Tùng).
Duy Kỳ sinh ngày 19 tháng 11 năm Đinh mùi – 1607, là con cháu ngoại của bình an Vương Trịnh Tùng, mon 6 năm 1619 được lập làm cho vua lúc ấy mới 12 tuổi.
Vua có sống mũi cao, thông minh, học tập rộng, mưu lược sâu, văn hoa giỏi. Tuy nhiên lấy Trịnh Thị Ngọc Trúc (là bà xã của chú họ) nhằm tiếng xấu về sau.
Tháng 10/1643, Lê Thần Tông nhịn nhường ngôi cho bé là Lê Duy Hựu (tức Lê Chân Tông) để làm Thái thượng hoàng.
Tháng 8 năm 1649, Lê Chân Tông bị bạo căn bệnh mất, vì không tồn tại con nối ngôi, Lê Thần Tông lại trở lại ngôi vua lần sản phẩm 2.
Ngày 22 mon 9 năm 1662, Lê Thần Tông mất lâu 56 tuổi, sinh sống ngôi 24 năm, làm Thái thượng hoàng 6 năm, lại đăng vương 13 năm, tổng cộng làm vua 2 lần 37 năm.
Xem thêm: Hướng Dẫn Xem Lịch Sử Rút Tiền Kto, Cách Nạp/Rút Tiền Tại Nhà Cái Kto Mới Nhất 2022
Lê Chân Tông (1643-1649)Lê Chân Tông tên huý là Duy Hựu, bé trưởng của Lê Thần Tông, được truyền ngôi vào thời điểm năm 13 tuổi, sống ngôi được 6 năm, năm 1649 bệnh tật mất, mới trăng tròn tuổi, chưa có con nối ngôi. Lê Thần tông trở lại ngôi vua lần sản phẩm công nghệ 2
Lê Huyền Tông (1663-1671)Lê Huyền Tông thương hiệu huý là Duy Vũ, nhỏ thứ của Lê Thần Tông, em của Lê Chân Tông, được lập làm vua bắt đầu 9 tuổi, ngơi nghỉ ngôi vua được 8 năm, ngày 15 mon 10 năm Tân Hợi – 1671, Lê Huyền Tông mất mới 18 tuổi, chưa tồn tại con nối.
Lê Gia Tông (1672-1675)Lê Gia Tông thương hiệu huý là Duy Hợi con thứ của Lê Thần Tông, em của Lê Chân Tông với Lê Huyền Tông, được lập làm vua lúc bắt đầu 11 tuổi.
Vua tướng mạo mạo anh tú, tính tình khoan hoà, gồm đức độ có tác dụng vua, nuối tiếc rằng ngơi nghỉ ngôi được 3 năm, chết mới 15 tuổi, chưa tồn tại con nối.
Lê Hy Tông (1675-1705)Lê Hy Tông tên huý là Duy Hợp, nhỏ thứ của Lê Thần Tông, em của Lê Gia Tông, được Tây vương Trịnh Tạc lập có tác dụng vua lúc mới 13 tuổi.
Nhà vua dựa vào chúa Trịnh để giữ cơ nghiệp bao gồm sẵn, kỷ cương được chấn hưng, được fan đời mệnh danh là vua bậc nhất thời Lê Trung Hưng.
Tháng 4 năm Ất Dậu – 1705, nhường ngôi cho bé trưởng là Lê Duy Đường. Vua Lê Hy Tông còn vui sống trong cảnh từ từ 12 năm tiếp theo mới mất, sống ngôi được 30 năm, lâu 54 tuổi.
Lê Dụ Tông (1705-1729)Lê Dụ Tông thương hiệu huý là Duy Đường, con trưởng của Lê Hy Tông, được đăng quang vua năm 1705.
Nhà vua rũ áo, ngồi ngơi nghỉ trên, dựa vào chúa Trịnh cưng cửng và quần thần giúp việc đắc lực như Nguyễn Công Hãng, Lê Anh Tuấn v.v… Họ đưa ra chủ trương cách tân trên nhiều nghành nghề về tài chính – tài chính, thi cử, tổ chức hành chính… mà lại các cải tân đó không thu được công dụng thì chúa Trịnh cưng cửng qua đời.
Ngày 20 tháng tư năm 1729, Lê Dụ Tông nhường nhịn ngôi cho con là Duy Phường.
Tháng Giêng năm 1731, Thượng hoàng Lê Dụ Tông mất, lâu 52 tuổi, sống ngôi 24 năm.
Lê Duy Phường (1729-1732)Thái tử Lê Duy Phường là nhỏ thứ của Lê Dụ Tông, con cháu ngoại của chúa Trịnh Cương, được vua phụ vương nhường ngôi năm 1729, dẫu vậy khi Trịnh cưng cửng mất thì ngôi vua của Duy Phường không đứng vững.
Khi Trịnh Giang lên nối ngôi chúa, tháng 8/1732 vẫn giáng Duy Phường xuống làm cho Hôn Đức Công với buộc thắt cổ chết trong thời điểm tháng 9/1735.
Trịnh Giang lập con trưởng của Lê Dụ Tông là Duy Tường lên làm cho vua.
Lê Thuần Tông (1732-1735)Lê Thuần Tông thương hiệu huý là Duy Tường, nhỏ trưởng của Lê Dụ Tông được chúa Trịnh Giang lập làm cho vua năm 1732, đổi niên hiệu là Long Đức.
Năm 1735, Thuần Tông mất, lâu 37 tuổi, làm cho vua được 3 năm.
Lê Thuần Tông mất, chúa Trịnh Giang lập Duy Thìn là con thứ 11 của Lê Dụ Tông lên làm vua.
Lê Ý Tông (1735-1740)Lê Ý Tông tên huý là Duy Thìn lêm làm vua mới 17 tuổi.
Chúa Trịnh Giang là người vô cùng bạo ngược, tiếp giáp hại công thần, làm thịt vua nọ lập vua kia. Bởi vì thế, mon 12 năm 1738, các tôn thất bên Lê như Duy Mật, Duy Quý (con Dụ Tông), Duy Chúc (con Hy Tông) nổi lên chiếm cứ miền thượng du tây nam Thanh Hoá chống nhau với bên Trịnh ròng rã 30 năm.
Từ ngày giết vua, Trịnh Giang càng ngày càng lấn át quyền vua. Trịnh Giang tha hồ ăn uống chơi trác táng, chính vì thế mắc bệnh kinh quý, sợ sấm sét. Bầy hoạn quan tiền Hoàng Công Phụ đến đào đất có tác dụng cung thưởng trì bên dưới hầm cho Trịnh Giang ở. đàn hoạn quan liêu tha hồ nước lũng đoạn triều đình. Những quan đại thần kế tiếp nhau bị thịt hại, thuế khoá nặng nề, lòng dân ly tán. Những cuộc khởi nghĩa của nhân dân nổ ra mọi nơi.
Trước tình hình nguy ngập đó. Trịnh Thái Phi (mẹ Trịnh Giang với Trịnh Đường) đến triệu quần thần cho đưa Trịnh Doanh lên ráng Trịnh Giang để trừ hoán vị nạn.
Năm 1740, Trịnh Doanh lên nạm Trịnh Giang, mon 5 năm 1740, Trịnh Doanh xay Lê ý Tông dường ngôi cho bé trưởng của Thuần Tông là Duy Diêu. 19 năm tiếp theo Lê ý Tông mất, thọ 40 tuổi, trị bởi vì được 5 năm.
Lê Hiển Tông (1740-1786)Lê Hiển Tông tên huý là Duy Diêu, là vua trị vị lâu thứ 2 trong lịch sử dân tộc phong kiến nước ta – 46 năm, cùng thọ 70 tuổi.
Nhờ có tài năng giúp đỡ của Minh vương vãi Trịnh Doanh đề nghị mười năm sau quốc gia trở lại bình yên, dân được an cư lạc nghiệp, được mệnh danh là thời thái bình.
Tháng Giêng năm 1764, Hiển Tông lập Duy Vĩ làm thái tử. Năm 1767 Trịnh Doanh mất, Trịnh Sâm lên vậy làm nguyên suý Tĩnh Đô Vương, mon 3 năm 1769, Trịnh Sâm truất ngôi hoàng thái tử của Duy Vĩ rồi bắt giam vào ngục. Tháng 8 năm 1769, Trịnh Sâm mang mệnh vua truất thái tử làm cho thứ dân rồi vẫn giam ngơi nghỉ ngục, lập Duy Cận bé thứ của Lê Hiển Tông làm thái tử.
Tháng 12/1771, Trịnh Sâm sai giết thái tử Duy Vĩ, đến tháng Giêng năm 1783 lập Duy Kỳ làm cho Hoàng Thái Tôn, truất Duy Cận làm Sùng nhượng công.
Lê Mẫn Đế (Chiêu Thống, 1787-1788)Lê Chiêu Thống thương hiệu huý là Duy Kỳ, cháu đích tôn của Lê Hiển Tông.
Duy Kỳ được quân tam phủ đưa từ trại giam về xay vua với chúa Trịnh Khải lập có tác dụng Hoàng Thái Tôn.Tháng 7/1786, trước lúc vua Lê Hiển Tông mất vẫn cho điện thoại tư vấn Thái Tôn, Duy Kỳ vào trối lời truyền ngôi. Duy Kỳ vừa lạy vừa khóc xin nhấn mệnh. Cơ hội đó Bắc Bình vương Nguyễn Huệ sẽ cưới công chúa Ngọc Hân.
Khi Nguyễn Nhạc và Nguyễn Huệ rút quân về Phú Xuân (Huế) thì các hào mục ở các nơi nổi lên cắt cứ. Trịnh Bồng cũng quay trở về kinh đô Thăng Long từ lập làm nguyên soái Yến Đô vương cùng lấn át bên vua như trước, khiến cho triều thiết yếu rối ren, chém giết mổ lẫn nhau. Nguyễn Huệ lại cần kéo quân ra Bắc dẹp loạn, chiêu tập các cựu thần văn võ nhà Lê, mang Sùng Nhượng Công Lê Duy Cận đứng có tác dụng Giám quốc với giao đến Ngô Văn Sở có tác dụng Đại đô đốc ngơi nghỉ Thăng Long, rồi Nguyễn Huệ lại rút quân về Phú Xuân.
Để khôi phục lại triều Lê, tháng 7/1788 Hoàng thái hậu nhà Lê sang mong viện công ty Mãn Thanh.
Dựa vào cố kỉnh quân Mãn Thanh, Lê Chiêu Thống trở lại kinh đô Thăng Long sẽ trả thù tàn bạo những tín đồ theo Tây Sơn.
Mồng 5 tết năm Kỷ Dậu (1789), quân đội Tây tô do nhà vua Quang Trung trực tiếp lãnh đạo kéo ra Bắc vẫn đánh chảy 29 vạn quân thôn tính Mãn Thanh ở đụn Đống Đa giành độc lập cho nước nhà ta. Lê Chiêu Thống, vua buôn bán nước, đã thuộc 25 bầy đàn tôi đuổi theo tàn quân bên Thanh lịch sự Trung Quốc.
Sau năm năm sống lưu lại vong nhục nhã trên đất Mãn Thanh, tháng 10 năm Quý Sửu (1793), Lê Chiêu Thống chết ở Yên khiếp (Trung Quốc) thọ 28 tuổi, nghỉ ngơi ngôi vua không được 3 năm.
Như vậy nhà Lê Trung Hưng từ bỏ Lê Trang Tông mang đến vua Lê Chiêu Thống trải qua 16 đời vua với 255 năm trị vì.
